November 2012

Patiënt A, een 75-jarige man met anemie bij myelodysplastisch/myeloproliferatief syndroom, krijgt transfusie van 2 EC’s op de afdeling dagverpleging. Na inlopen van het 1e EC in ongeveer 1:20 uur wordt er tachycardie waargenomen en patiënt A is kortademig. Op de SEH wordt de conditie patiënt A beoordeeld. Op basis van lichamelijk onderzoek en ECG wordt geoordeeld dat er sprake is van volume overbelasting. Na toediening van 20 mg Lasix i.v. plast patiënt A 1,5 L en verdwijnen zijn klachten. Zonder verdere problemen vindt transfusie van het 2e EC plaats. Aan het eind van de middag kan patiënt A weer naar huis, zoals was gepland.

De reactie is bij TRIP geregistreerd als volume overbelasting, ernstgraad 1, imputabiliteit mogelijk.

Patiënt B is een vrouw van 82 jaar. Zij is bekend met COPD en in de twee voorgaande maanden heeft patiënt B tweemaal een episode met decompensatio cordis en atriumfibrilleren doorgemaakt. Wegens laag Hb (5,7 mmol/L) is er transfusie van 2 EC’s voor patiënt B aangevraagd. Ongeveer 30 minuten na de start van het 2e EC, er is dan ca. 20 ml ingelopen, wordt patiënt B kortademig en er is tachycardie. De transfusie wordt gestaakt en er wordt een X-thorax gemaakt. Op de thoraxfoto is geen duidelijk stuwingsbeeld waargenomen. Op basis van het klinisch beeld wordt een diureticum toegediend waarop een goede urineproductie volgt en patiënt B herstelt van haar klachten. Door de reactie is de opnameduur verlengd met 1 dag.

De reactie is bij TRIP geregistreerd als volume overbelasting, ernstgraad 2, imputabiliteit mogelijk.

Patiënt C, een 87-jarige vrouw, ondergaat een orthopedische ingreep wegens een heupfractuur. Perioperatief wordt 1 EC toegediend. Na inlopen van ca. 200 ml in 1:15 uur ontstaat kortademigheid en er is een saturatiedaling van 98% naar 93% zonder O2. Pols en tensie zijn onveranderd. Op basis van lichamelijk onderzoek wordt de reactie beoordeeld als volume overbelasting. Er is geen X-thorax gemaakt. Na toediening van 40 mg Lasix i.v. verdwijnt de dyspnoe en 1 uur later is de saturatie weer 98%.

De reactie is bij TRIP geregistreerd als volume overbelasting, ernstgraad 1, imputabiliteit waarschijnlijk.

Patiënt D, een vrouw van 63 jaar, krijgt op de afdeling dagverpleging 2 EC’s wegens chronisch symptomatische anemie. Het 1e EC is zonder bijzonderheden toegediend in ongeveer 2 uur. Circa 35 minuten na start van het 2e EC wordt patiënt D kortademig, er is tensiestijging (RR 214/89) lichte polsversnelling (93) en een onveranderde temp. van 36,6 oC. De urineproductie is nihil. Op basis van het klinisch beeld wordt met goed resultaat furosemide (Lasix) toegediend. Na tijdelijk onderbreken van de transfusie kan uiteindelijk het 2e EC toch geheel worden toegediend. Patiënt D is na afloop van de transfusie in goede conditie naar huis gegaan. De patiënt is voor zover bekend niet cardiaal belast.

De reactie is bij TRIP geregistreerd als overige reactie, ernstgraad 1, imputabiliteit waarschijnlijk.

Welke meldcategorie zou u in deze vier gevallen hebben gekozen?

Bij deze vier transfusiereacties is er grote overeenkomst in het klinische beeld en de reactie op behandeling met furosemide. Driemaal is door de melder gekozen voor de categorie volume overbelasting, ondanks afwezigheid van een bevestigende X-thorax (2x) of bij afwezigheid van een duidelijk stuwingsbeeld op de X-thorax. Bij de vierde transfusiereactie wordt gekozen voor de categorie ‘overige reactie’, omdat er geen X-thorax gemaakt is, waarop de volume overbelasting bevestigd kon worden.

Hoe moeten we de TRIP definitie volume overbelasting opvatten?

De TRIP definitie van volume overbelasting noemt een passend X-thoraxbeeld. De melder van de casus van patiënt D kiest bij afwezigheid van de X-thorax voor de categorie overige reactie. Gezien de klinische verschijnselen, de afwezige urineproductie en de klinische verbetering op furosemide zou de keuze voor de categorie volume overbelasting ook hier wel te rechtvaardigen zijn. De TRIP definitie spreekt van een passend X-thoraxbeeld, maar moeten we deze categorie uitsluiten indien er geen X-thorax gemaakt is? Bij een goede onderbouwing van volume overbelasting door het klinische beeld en goede reactie op een op volume overbelasting gerichte therapie is het voor de eenduidigheid van de TRIP rapportage wenselijk om het kiezen van deze categorie toe te staan. Dit zal leiden tot beter inzicht in de prevalentie van volume overbelasting als transfusiereactie (TACO).